Tag: stijlfiguur

Geplaatst op door — Geef een reactie

Oximoron, tegenstelling met betekenis

Oxymoron tegenstrijdigheid Blog Steven Verhorst

Een oxymoron is een stijlfiguur waarbij twee tegenstrijdige begrippen worden gecombineerd om een nieuw, vaak verrassend en diepzinnig concept te creëren.

Oxymoron tegenstrijdigheid Blog Steven Verhorst

Een paar voorbeelden

Tegenstrijdig wordt nieuw en verrassend? Ja 🙂 Denk bijvoorbeeld aan termen zoals “levende dood” of “oorverdovende stilte”. Hoewel deze woorden in eerste instantie onlogisch lijken, versterken ze juist de betekenis door hun tegenstrijdige aard.

Voor wie het leuk vindt, hebben we tientallen leuke oxymorons op een rijtje gezet (zie onderaan deze blog). Om even een begrip te krijgen, zijn er hier alvast een paar.

  • Bitterzoet
  • Prachtige mislukking
  • Gewelddadige vrede
  • Schitterend donker
  • Oorverdovende stilte

Een blog uit de serie Stijlfiguren.

Nederlandse schrijvers gebruiken graag een oxymoron

Veel bekende Nederlandse schrijvers maken gebruik van oxymorons om hun verhalen levendiger en dieper te maken. Hier zijn enkele voorbeelden:

  • Harry Mulisch in “De Aanslag”: “Het was een verschrikkelijk mooie nacht.”
    Verschrikkelijk en mooi zijn tegenstellingen, maar Mulisch bereikt een speciaal effect.
  • Simon Vestdijk in “Terug tot Ina Damman”: “Zijn stem klonk als een zachte schreeuw.”
    Zacht en schreeuw hoort normaalgesproken niet bij elkaar, maar Vestdijk laat de lezer nadenken over deze stem.
  • Arthur Japin in “Een schitterend gebrek”: “Ze droeg een schitterend gebrek, dat haar juist mooier maakte.”
    Een gebrek is eigenlijk nooit schitterend, maar Japin gebruikt het in zijn tekst en zelfs in de titel van het boek.
  • Özcan Akyol in “Afslag 23”: “Zijn woorden waren een luide stilte in de drukte van de nacht.”
    Dit oxymoron benadrukt de kracht van woorden die ondanks hun zachtmoedigheid sterk kunnen resoneren.
  • Hanna Bervoets in “Leer me alles wat je weet”: “Haar schijnbare kalmte was een storm in de stilte van de kamer.”
    Dit gebruik van oxymoron laat zien hoe innerlijke emoties verborgen kunnen zijn onder een rustige buitenkant.
  • Cobi van Baars in “De onbedoelden”: “Het was een verschrikkelijk mooie herinnering die haar altijd bij zou blijven.”
    Baars is sterk in het benadrukken van de complexe emoties en situaties die de personages ervaren.

Deze auteurs gebruiken oxymorons om de complexiteit van menselijke emoties en situaties te benadrukken, waardoor hun werk rijker en boeiender wordt.

Omgebeurd In dit aangrijpende boek over trauma en misbruik Omgebeurd komen veel tegenstellingen voor, in allerlei vormen.

Het is leuk om, tijdens het lezen van boeken, te letten op het gebruik van oxymorons.

Oxymorons in het dagelijkse taalgebruik

Oxymorons zijn niet alleen beperkt tot literatuur. Ze worden vaak gebruikt in alledaagse gesprekken en schrijven om humor, ironie of diepgang toe te voegen. Denk aan zinnen zoals:

  • “Wat een georganiseerde chaos hier!”
  • “Hij was een slimme domkop.”
  • “Ze gaf me een ijzige glimlach.”

Door oxymorons te gebruiken, kunnen we nuances in onze communicatie aanbrengen die anders moeilijk te verwoorden zouden zijn.

De beloofde lijst van voorbeelden van een oxymoron

De ene is sterker dan de ander. Maar… er zijn mogelijkheden genoeg, want een oxymoron kan zelf ook worden samengesteld. Als het maar betekenis krijgt.

Alleen samen
Verschrikkelijk goed
Armzalige rijkdom
Bitterzoet
Vrolijke pessimist
Burgeroorlog
Duidelijk verkeerd begrepen
Opvallende afwezigheid
Coole passie
Noodlanding
Wrede vriendelijkheid
Duisternis zichtbaar
Oorverdovende stilte
Bedrieglijk eerlijk
Vrome atheïst
Dof gebrul
Welsprekende stilte
Gelijke kansen
Exacte schatting
Uitgestorven leven
Slechte gezondheid
Onmogelijke oplossing
Intense apathie
Vreugdevolle droefheid
Jumbo garnaal
Grotere helft
Loden ballon
Vloeibaar marmer
Levende doden
Levend einde
Levende offers
Losjes verzegeld
Luid gefluister
Loyale oppositie
Magisch realisme
Melancholische vrolijkheid
Militante pacifist
Klein wonder
Negatieve groei
Negatief inkomen
Oud nieuws
Eenmansband
Enige keuze
Openlijk bedrieglijk
Publiek geheim
Originele kopie
Aanmatigend bescheiden
Papieren tafelkleed
Vreedzame verovering
Slechte gezondheid
Best wel lelijk
Echt belachelijk
Willekeurige volgorde
Live opgenomen
Inwonende vreemdeling
Droevige glimlach
Sluwe domheid
Stille schreeuw
Kleine menigte
Zachte rots
Geluid van stilte
Statische stroom
Staalwol
Studentleraar
Zoet verdriet
Transparante nacht
Echte fictie
Onbevooroordeelde mening
Opwaartse val
Wijze dwaas
Werkvakantie
Virtuele realiteit
Gevorderde beginner
Vriendschappelijk vuur

Nieuwe combinaties maken

Oxymorons zijn krachtige en leuke middelen waarmee je tegenstrijdige begrippen kunt combineren. Zo kunnen we nieuwe, verrassende en diepzinnige concepten creëren. Of je nu een schrijver bent die zijn verhalen wil verrijken, of gewoon je dagelijkse taalgebruik wilt verlevendigen, het gebruik van oxymorons biedt een wereld van mogelijkheden.

Kijk in onze webshop voor inspirerende boeken en ontdek hoe in de boeken prachtige stijlfiguren van onze taal gebruikt worden om onvergetelijke verhalen te creëren.

Geplaatst op door — Geef een reactie

De kracht van ontkenning in de litotes

Litotes, kracht van ontkennen, ZijnBoek blog

In de wereld van taal schuilt kracht in ontkenning. Litotes benadrukt het tegenovergestelde door iets niet rechtstreeks te bevestigen. Lekker onduidelijk? Lees deze blog dan vooral even verder!

Litotes, kracht van ontkennen, ZijnBoek blog

Litotes is een retorische stijlfiguur

Litotes wordt beschouwd als een retorische stijlfiguur omdat het gebruikmaakt van ontkenning om betekenissen te versterken, waardoor communicatie effectiever wordt, vooral in retorische contexten zoals toespraken of literaire werken.

Een blog uit de serie Stijlfiguren.

Maar wat is het dan eigenlijk?

Litotes is een stijlfiguur waarbij iets wordt ontkend om het tegenovergestelde te benadrukken. In plaats van rechtstreeks te zeggen dat iets waar is, wordt het juist niet als onwaar beschreven. Dit leidt tot een vorm van understatement die de boodschap vaak krachtiger maakt dan directe bevestiging.

Omgebeurd Twee hoofdrolspelers zijn in Omgebeurd voortdurend op deze manier in gesprek, wat vaak leidt tot lachwekkende maar ook boeiende dialogen.

Een interessante dialoog bevat niet weinig litotes. Het is geen onbelangrijk onderdeel van een gesprek. Het is voor een schrijver niet onaantrekkelijk om er gebruik van te maken.

Let op: in bovenstaande stukje komen drie litotes voor. Dat is te veel en vaak vermoeiend voor de lezer.

Waarom schrijvers een litotes gebruiken

Schrijvers gebruiken litotes om verschillende redenen. Het worden ingezet om subtiliteit en nuance toe te voegen aan de taal van het boek. Het maakt dialogen interessant en daardoor (soms) pittiger. Door de kunst van ontkenning goed in te zetten, kunnen schrijvers complexe ideeën op een beknopte en suggestieve manier overbrengen. Het is bijzonder wanneer litotes gebruikt worden om ironie, humor of zelfs sarcasme te creëren. Hierdoor worden teksten levendiger en boeiender voor de lezer.

Een paar ontkennende voorbeelden

Er zijn mogelijkheden genoeg. Een litotes herken je al snel door ontkennende woorden, zoals het woord niet of bijvoorbeeld het woord geen.

“Niet slecht” in plaats van “goed”.
“Niet onaardig” om iets of iemand als aardig te beschrijven.
“Niet oninteressant” als je iets interessant vindt.
“Niet ongewoon” om iets als gebruikelijk te omschrijven.
“Niet onbelangrijk” om iets juist als belangrijk te benadrukken.

“Geen kleine prestatie” om iets indrukwekkend te noemen.
“Geen onbekende naam” om aan te geven dat best wel iemand bekend is.
“Geen onaanzienlijke opkomst” om een grote menigte te suggereren.
“Geen onbelangrijk onderwerp” om te benadrukken dat iets belangrijk is.
“Geen onbemind idee” om iets als geliefd te beschouwen.

Waar komt de litotes voor?

Litotes komt vaak voor in literaire werken, met name in romans, gedichten en essays waar nuance en subtiliteit erg belangrijk zijn. Ook in retorische teksten, politieke toespraken en satire wordt litotes regelmatig gebruikt om effectief te communiceren en op een speciale manier de aandacht van het publiek of de lezer te trekken.

Probeer zelf eens, bij het lezen van een tekst, te ontdekken of je er een litotes in kunt ontdekken. Dat is niet onaardig!

Geplaatst op door — Geef een reactie

De overdreven hyperbool

Grote Hyperbool Blog Steven – ZijnBoek

Hyperbool, een stijlfiguur zo groot als een olifant en zo krachtig als een orkaan, is een ware krachtpatser in de wereld van taal. Het gaat allemaal om overdrijven.

Grote Hyperbool Blog Steven – ZijnBoek

Extra kracht

Hyperbool laat woorden uitstijgen boven de gewone grenzen, waardoor ze resoneren in de gedachten van de hoorders of lezers. Zo kan extra kracht worden ingezet, mits met wijsheid gebruikt.

Een blog uit de serie Stijlfiguren.

Een hyperbool is leuk, maar niet te vaak

In een verhaal kan hyperbool effectief zijn om bepaalde emoties te versterken, humor toe te voegen, of om bepaalde aspecten van een personage of situatie te benadrukken. Het kan een krachtig instrument zijn om de aandacht van de lezer te trekken en om bepaalde uitspraken en scènes levendiger te maken.

Echter, het is belangrijk om hyperbool met mate te gebruiken en altijd met het doel om de boodschap te versterken zonder afbreuk te doen aan de geloofwaardigheid van het verhaal. Overmatig gebruik van hyperbool kan de geloofwaardigheid van het verhaal aantasten en afleiden van de essentie.

Omgebeurd In de psychologische thriller Omgebeurd wordt van alles overdreven, maar altijd met het doel het verhaal goed te kunnen vertellen.

Het is dus belangrijk om hyperbool alleen te gebruiken wanneer het gepast is binnen de context van het verhaal en wanneer het de impact van de boodschap versterkt zonder overdreven te worden.

De kunst van het overdrijven

In een wereld waar ‘groot’ niet groot genoeg is en ‘snel’ nooit snel genoeg kan zijn, biedt hyperbool de mogelijkheid om de extremen van de menselijke verbeelding te verkennen. Overdrijven heeft dan tot doel om aandacht te trekken. Als iemand bijvoorbeeld onbeschaamd vraagt wat je maandsalaris is, kun je antwoorden met “rond de negen ton,” waardoor even verwarring ontstaat, maar daarna meteen duidelijk is dat je iets anders bedoelt, namelijk dat je het niet gaat vertellen.

Een paar grootse voorbeelden

Er zijn mogelijkheden genoeg. Hier zijn er een paar.

Ik heb een miljoen keer gezegd dat je dat niet moet doen.
Hij was zo hongerig dat hij een hele koe zou kunnen opeten.
Ze lachte zo hard dat de ramen trilden en de buren meelachten.
Hij is zo oud als Methusalem.
Hij had een rugzak vol met boeken zo zwaar als lood.
Ze huilde tranen zo groot als golfballen.
De lach van de baby vulde de kamer als een koor van engelen.
Hij sprong zo hoog als een kangaroo op steroïden.
Het duurde een eeuwigheid voordat de les voorbij was.
Ze had een glimlach van oor tot oor die de hele stad verlichtte.
Het was zo koud dat de vogels bevroren in de lucht.
Ze was zo moe dat ze een marathon kon slapen.
Hij had een stem als een donderende storm.
Ze had genoeg eten voor een leger, maar niemand om het mee te delen.

Omarmen

Het gebruiken van hyperbool verrijkt je verhaal. Omarm de kracht van hyperbool en laat je verhalen schitteren als nooit tevoren.

Geplaatst op door — Geef een reactie

Een zacht eufemisme

Eufemisme – Blog van Steven – zijnBoek

Eufemismen zijn als fluwelen handschoenen voor harde waarheden. Ze verzachten, verbloemen en verpakken de realiteit in vriendelijkere woorden.

Eufemisme – Blog van Steven – zijnBoek

Een zachte omweg in taal

Een blog uit de serie Stijlfiguren.

Schrijvers en taalliefhebbers kunnen deze stijlfiguur doeltreffend inzetten om complexe of gevoelige onderwerpen op een subtielere manier te benaderen. Met andere woorden: Met een eufemisme spreek je met zachte woorden over een pittig onderwerp.

In een wereld waar woorden krachtiger zijn dan zwaarden, bieden eufemismen een elegante ontsnappingsroute uit ongemakkelijke situaties. Ze helpen ons om te praten over moeilijke onderwerpen zonder onnodig ongemak te veroorzaken.

Een delicate balans

Een eufemisme kunnen we een delicaat evenwicht noemen tussen eerlijkheid en beleefdheid. Het laat ons toe om respectvol te blijven, zelfs wanneer we de waarheid een beetje verhullen. Denk maar aan “het loodje leggen” in plaats van “overlijden” of “een maatje meer hebben” in plaats van “dik zijn”.

Nog meer voorbeelden

Een paar voorbeelden geven een beter beeld.

“Een paar centjes verdienen” voor “arm zijn”
“Een beetje onhandig” in plaats van “klunzig”
“Een paar jaartjes ouder” voor “oud”
“Een beetje creatief boekhouden” in plaats van “fraude plegen”
“Niet helemaal waar” voor “liegen”
“Een kleine vergissing” in plaats van “fout”
“Een moment van bezinning” voor “straf”
“Niet helemaal alert zijn” in plaats van “dronken zijn”
“Een uitdaging” voor “probleem”
“Een levendig gesprek” voor “ruzien”
“Iets minder gezegend zijn met geluk” in plaats van “ongelukkig zijn”
“Een tweede jeugd beleven” voor “midlife crisis hebben”
“Een alternatieve levensstijl” in plaats van “anders zijn dan de norm”
“Een beetje in de war zijn” voor “verward zijn”
“Een strategische terugtrekking” in plaats van “vluchten”
“Een beetje eigenaardig” voor “vreemd zijn”
“Een beetje apart” in plaats van “raar”
“Een ongeplande omweg” in plaats van “verdwaald zijn”
“Een tijdelijke financiële uitdaging” voor “failliet gaan”

Niet alleen op papier

Uit de voorbeelden blijkt dat eufemismen eigenlijk vooral veel voorkomen in het dagelijks taalgebruik. Het is natuurlijk ook leuk en zinvol om ze te verwerken in geschreven verhalen.

Geplaatst op door — Geef een reactie

Antithese als stijlfiguur

Antithese stijlfiguur – Blog van Steven

Tekst kan interessant worden door stijlfiguren te gebruiken. Bijvoorbeeld de antithese. Dit is het gebruik van tegenstellingen in zinsdelen of ideeën.

Antithese stijlfiguur

De antithese

Een blog uit de serie Stijlfiguren.

Een antithese ontstaat als je twee tegenovergestelde dingen samenzet om een contrast te laten zien. Het ontstaat wanneer je iets vergelijkt met iets heel anders, zodat opvalt hoe verschillend ze zijn. Stel dat je zegt ‘Ik hou van de zon, maar haat de regen,’ dan gebruik je een antithese.

Leuke voorbeelden van de antithese

De antithese kan gebruikt worden om iets lekker theatraal te zeggen (of door je personage te laten zeggen). Het kan ook worden ingezet als je een schril contrast wilt beschrijven.

Boek cover In de roman Hoogslim wordt veel contrast ingezet om het meeslepende verhaal op te bouwen.

Hier zijn een paar voorbeelden.

Het is vanzelfsprekend om te leven, maar moeilijk om echt te zijn.
Liefde is een droom, liefde is een nachtmerrie.
Je moet verliezen om te winnen.
De stilte was oorverdovend.
De weg naar de hel is geplaveid met goede bedoelingen.
Groot in omvang, klein van geest.
Spreken is zilver, zwijgen is goud.
Leven zonder vrijheid is gevangenschap.
Hij was tegelijkertijd oud van lichaam en jong van geest.
Het leven is een reis van de wieg naar het graf.
Schoonheid zonder genade is de haak zonder aas.
Het was de beste van tijden, het was de slechtste van tijden.
Haast je langzaam.
Wijsheid begint in verwondering, maar eindigt in kennis.
De vrijheid van de een eindigt waar de vrijheid van de ander begint.
Liefde brengt ons dichter bij elkaar dan haat.
Soms moet je verliezen om te waarderen wat je hebt.
Een vreemde bekende.
Je hebt alles, maar je hebt niets.
Hij was luid in zijn stilte.
Het leven is een comedy voor wie denken en een tragedie voor wie voelen.

Soms is het onzin, andere keren zit er een diepe wijsheid in. Het hangt ervan af wat je wilt bereiken met je geschreven of gesproken tekst.

Zo creëer je extra aandacht, door een tegenstelling (antithese).
Veel plezier.

Geplaatst op door — Geef een reactie

Serie stijlfiguren

Stijlfiguren

Met een stijlfiguur gebruik je woorden op een bijzondere manier. Hierdoor wordt de boodschap interessanter, valt meer op en krijgt meer kleur.

Stijlfiguren
Stijlfiguren

Een serie over stijlfiguren

In deze blog wil ik vertellen wat een stijlfiguur is en een aantal voorbeelden geven. Een paar volgende blogs zullen een aantal leuke stijlfiguren verder uitwerken. Het wordt dus een kleine serie. We kijken in elke blog naar het nut en het gebruik van zo’n stijlfiguur, met leuke voorbeelden.

Het inzetten van een stijlfiguur

Een blog uit de serie Stijlfiguren.

Zie Antithese als stijlfiguur, Het chiasme, Een zacht eufemisme, De overdreven hyperbool, De kracht van ontkenning in de litotes en de Oximoron, tegenstelling met betekenis.

Een stijlfiguur is een speciale manier waarop je woorden gebruikt om je boodschap interessanter, opvallender of kleurrijker te maken. Het is een bijzondere draai aan de manier waarop je spreekt of schrijft, zodat het meer opvalt en indruk maakt op mensen die het lezen of horen. Het is een beetje zoals het gebruiken van speciale kruiden in het eten om het lekkerder te maken!

Een verhaal – of een onderdeel daarvan – wil je spannender maken, even tot rust laten komen, extra aandacht geven of bijvoorbeeld verduidelijken. Dat kan door (onder andere) stijlfiguren in te zetten.

Enkele voorbeelden

Hier heb ik even zesentwintig stijlvormen op alfabetische volgorde neergezet.

Alliteratie, allegorie, anafora, antithese, assonantie, chiasme, climax, consonantie, ellips, eufemisme, hyperbool, ironie, litotes, metafoor, metonymie, onomatopee, oxymoron, paradox, parallelisme, personificatie, pleonasme, retorische vraag, synecdoche, tautologie, vergelijking, woordspeling.

We gaan ze niet allemaal behandelen, maar natuurlijk alleen stijlvormen die goed bruikbaar zijn en die ik leuk vind. Ik houd bijvoorbeeld erg van de oxymoron.

Nou, vooruit. Een voorproefje – de oxymoron

Omdat dit tot nu toe maar een saaie blog is, geef ik vast een voorproefje: Het nut en het gebruik van de oxymoron.

Een oxymoron is een retorisch middel (stijlfiguur) waarbij twee tegenstrijdige begrippen of woorden naast elkaar worden geplaatst om een opvallend contrast te creëren. Twee woorden worden gecombineerd die elkaar in hun letterlijke betekenis tegenspreken, maar in figuurlijke zin wel kloppen.

Het kan niet en toch klopt het. Dat vind ik nou leuk. Het woord zelf is ook al een oxymoron. Het woord oxymoron is namelijk afgeleid van het Grieks. Het bestaat uit twee delen: ‘oxy,’ wat scherp of spits betekent, en ‘moron,’ wat dwaas of stomp betekent.

Even een paar voorbeelden. Geen zorgen, er komt nog een volledige blog die helemaal gewijd is aan de Oxymoron.

  1. Afschuwelijk mooi
  2. Begrensde vrijheid
  3. Bindend studieadvies
  4. Burgeradel
  5. De anarchie regeert
  6. De kleine reus
  7. Echte imitatie
  8. Een exacte schatting
  9. Een levend lijk
  10. Enorm klein
  11. Georganiseerde chaos
  12. Gematigd extremisme
  13. Haast je langzaam
  14. Het radicale midden
  15. Negatieve groei
  16. Oud nieuws
  17. Oudere jongere
  18. Ongekroonde koning
  19. Omhoog(ge)vallen
  20. Oorverdovende stilte
  21. Publiek geheim
  22. Ruim onvoldoende
  23. Uitzonderingsregel
  24. Vloeibaar gas
  25. Volslank
  26. Virtuele werkelijkheid
  27. Vredesstrijd
  28. Werkvakantie
  29. Ziende blind en horende doof (twee keer oxymoron)

Dit was een smaakmaker. Graag tot ziens in het volgende deel van deze serie: Stijlfiguren!